دانش‌آموخته سطح 4 حوزه و پژوهشگر مرکز پژوهشی مجد شیراز، شیراز، ایران.
چکیده: (105 مشاهده)
بی‌گمان یکی از مبانی فلسفه کرامت انسانی و حقوق بشر امروزین دیدگاه‌های انسان‌گرایانه است. انسان‌گرایی یا اومانیسم نگرشی است غربی که انسان را در مرکز تأملات خود قرار می‌دهد و اصالت را به رشد و شکوفایی انسان می‌دهد. این نگرش از قرن هیجدهم به این سو رشد روزافزونی داشته و در عرصه‌های مختلف زندگی بشری نمود پیدا کرده است. در عرصه دینی، این نگرش بیشتر به سه صورت انسان‌گرایی دینی، انسان‌گرایی دین ستیز (الحادی) و انسان‌گرایی دین گریز و سکولار نمود پبدا کرده است. به‌طورکلی انسان‌گرایی دوران معاصر هرچند بیشتر جنبه دنیوی‌گرا (سکولاریسم) داشته و با ادیان توحیدی چندان مسامحت ندارد؛ ولی با این همه در مقام تطبیق، نقاط وفاق و سازگاری قابل مشاهده و واکاوی است. یکی از نقاط وفاق، که امروزه بحث‌های مهمی درباره آن صورت گرفته، مسئله «کرامت انسانی» است که مورد توجه تمامی انسان‌گرایان قرار گرفته است؛ اما باید دانست که تفسیر کرامت انسانی از دیدگاه انسان‌گرایان دینی، دین ستیز و دین‌گریز بسیار متفاوت است.نوشتار حاضر، به روش توصیفیـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و با اعتقاد به اینکه در متون ادیان ابراهیمی و به‌ویژه دین اسلام رویکردهای انسان‌گرایانه وجود داشته و قابل کاوش است، به رشته تحریر درآمده و مسئله کرامت انسانی را نقطه ثقل تأملات خود قرار خواهد داد. بر این اساس، یافته تحقیق حاضر این است که طبق آموزه‌های اسلامی، انسان مخاطب به خطاب «لقد کرمنا بنی‌آدم» است که ویژگی ممتازی به انسان بخشیده و بسا ویژگی‌های دیگری همچون خلیفه الهی، امانت‌دار الهی، در ذیل کرامت انسانی باز تعریف شود. به هر روی در این جستار، تلاش می‌شود ابعاد مختلف کرامت انسانی با نگاهی تفسیری و فلسفی و با رویکردی انسان‌گرایانه واکاویده شود؛ تا زمینه‌ای برای دستیابی به یک قاعده عقلیه و بلکه نقلیه (فقهیه) برای کرامت انسانی فراهم گردد.
